Ergenlik Dönemindeki Kızların Bilmesi Gerekenler

Ergenlik Dönemindeki Kızların Bilmesi Gerekenler

--------------------------------------------------------------------------------

Hazırlayan:Prof.
Dr. Şükrü Hatun, Kocaeli Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları
Anabilim Dalı Endokrinoloji ve Diyabet Bilim Dalı
Göğüsler
Saçlar
Vücut şekli
Vücut ölçüleri
Deri
Menstürasyon Ergenlik kızların yaşamı açısından vücutlarının küçük bir
kız çocuğundan kadın olmaya doğru değiştiği zamandır. Bunun yanında
ergenlik dönemi sonunda vücudunuz bebek yapabilecek özelliklere sahip
olur. Ergenliğe giriş için kesin bir zaman yoksa da genel olarak kızlar
9-13 yaş arasında ve erkeklerden daha erken ergenliğe girerler. Bu
nedenle yaşamın bu döneminde kızlar -erkekler kendilerini yakalayıncaya
kadar- birkaç yıl erkeklerden daha uzun ve daha olgundurlar.


Göğüsler
Kızların
çoğunda ergenlik göğüslerin büyümesi ile başlar. Göğüslerinizin
büyüdüğünü meme uçlarının birisinin veya her ikisinin üzerinde küçük ve
hassas bir kabarıklık meydana gelmesi ile fark edersiniz. Bu kabarıklık
birkaç yıl içinde giderek büyüyecektir. Başlangıçta bir göğüs
diğerinden daha büyük olabilir ve bu durum bazen göğüsler son şeklini
alıncaya kadar sürebilir. Göğüsler gelişmeye başlayınca sütyen takma
ihtiyacı duyarsınız. Bazı kızlar sütyeni ilk kez giydiklerinde
heyecanlanırlar, çünkü bu kadın olmaya doğru ilk adımdır! Bununla
birlikte bazı kızlar (özellikle arkadaşları arasında ilk kendileri
sütyen taktığında) utanabilir. Sizin ilk sütyen giymeniz toplum içinde
büyümüş muamelesi görmenize neden olacak ve onlar açısından bu durum
utanma konusu değil sizin büyümenizden dolayı gurur konusu olacaktır.


Saçlar
Ergenlikle
birlikte genital bölgede (bacaklarınızın arasında) yumuşak kıllar
görünmeye başlayacaktır. Bu kıllar daha sonra sık ve kıvrımlı hale
gelecektir. Genital bölgedeki kıllanma ile birlikte kol altlarında ve
bacakların üzerinde de kıllar görünecektir. Bir çok kadın bu kılları
temizlemektedir. Bu işlemin tıbbi bir nedeni yoktur-tamamen kişisel
seçim konusudur. Traş etmeye karar verirseniz bol miktarda sabun, su
ile kadınlar için yapılmış temiz bir jilet kullanmalısın. En iyisi
kendinize ait bir jilet veya elektrikli traş makinasının olmasıdır. Bu
araçları asla arkadaşlarınız veya ailenizden birisiyle paylaşmayınız.


Vücut şekli
Zamanla
kalçalarınız genişleyecek, beliniz ise daralacaktır. Vücudunuz karın,
kalça ve bacaklarınızda yağ depolamaya başlayacaktır. Bu gelişme
normaldir, çünkü böylece kadın vücuduna özgü çizgiler meydana
gelmektedir.


Vücut ölçüleri
Kollarınız, bacaklarınız,
elleriniz ve ayaklarınız vücudunuzun geri kalan kısımlarına göre daha
hızlı büyüyecektir. Vücudunuzun geri kalan kısımları kol ve
bacaklarınızdaki büyümeyi yakalayıncaya kadar kendinizi biraz biçimsiz
(hantal) hissedebilirsiniz.


Deri
Deri ergenlikle
birlikte daha yağlı hale gelir ve daha çok terlediğinizi fark
edersiniz, çünkü ter bezleri de büyümeye başlamıştır. Derinizi her gün
temizlemeniz gereklidir. Bunun yanında koku ve ter ıslaklığını önlemek
için deodarant veya ter etkisini azaltan spreyler kullanabilirsiniz.
Derinizi temiz tutma çabalarına rağmen yine de yüzünüzde sivilceler
olacaktır. Bu sivilceler akne olarak isimlendirilir ve ergenlik
dönemindeki hormonların yükselmesine bağlı olduğundan normal kabul
edilir. Bütün ergenlerde şu veya bu zamanda akne olacaktır. Akneleriniz
çok şiddetli ise bir doktora danışmanızda yarar olabilir.


Menstürasyon
Kızların
çoğunda 9-16 yaş arasında menstürasyon (adet kanması) periyodu başlar.
Ergenlik döneminde yumurtalıklarda(overler) dişi döllenme hücreleri
(ovum) olgunlaşır bu hücreler cinsel birleşme ile kadın iç genital
organlarına ulaşan erkek döllenme hücresi (sperm) ile karşılaşırsa
hamile kalınır ve bebek meydana gelir. Bu sırada bebeğe hazırlık olarak
rahim (uterus) iç yüzeyinde kan hücrelerini de içeren kalın bir tabaka
oluşur. Eğer ovum sperm ile karşılaşmazsa uterustaki hazırlık gereksiz
hale gelir ve bu doku adet kanaması olarak vaginadan dökülür.
Menstürasyon Periyodu her ay benzer kanamanın olması ile
karakterizedir. Bir kız çoçuğunda menstürasyonun başlaması artık hamile
de kalabileceği anlamına gelir.


Menstürasyon periyodu
sırasında çamaşırlarınızın kirlenmemesi için temizlik pedi veya tampon
kullanmanız gereklidir. Bazıları ped, bazıları ise tampon tercih
ederler. Tampon ilk kez kullanılırken gevşemeli ve tampon yavaşca
vaginaya itilmelidir. Günümüzde kızların çoğu mini pedleri tercih
etmektedir. Menstürasyon periyodu genellikle 3-7 gün sürmekte ve daha
sonra 1-2 gün renksiz bir kanama devam edebilmektedir. Bu normaldir.
Periyod dışında kanama başlarsa çocuk hekimine başvurmanız gereklidir.


Normal
menstürasyon periyodu sırasında yüzmek, ata binmek, veya jimnastik
yapmak gibi normal aktivitelerinizden vazgeçmenize gerek yoktur. Tam
tersine örneğin egzersiz krampların ve menstürasyona bağlı diğer
rahatsızlıklarınızın azalmasına yardım edebilir.

Menstürasyonun
başlangıç döneminde bir çok genç kız daha sonraki kanamalarının tam
zamanında olacağını düşünürler, fakat nadiren böyle olur. İlk yıl
(belki daha uzun süre) içinde menstürasyon siklusu takvime uymaz, bazen
3 hafta gibi kısa süre içinde bazen ise 6 hafta gibi uzun bir sürede
kanama olabilir. Bir süre sonra siklus düzene girecektir ve kızların
çoğunda her 3-5 haftada bir menstüral kanama olacaktır. Siklus düzenli
hale geldikten sonra da hastalık, stres altında kalmak, ağır egzersiz,
yetersiz beslenme veya bir şeylere çok sinirlenmek gibi durumlarda
menstürasyon aksayabilir. Doğal olarak bütün bu nedenlerin yanında
menstürasyon gecikmelerinde hamile kalınmış olabileceği akla gelmelidir.

Bazı
çocukların menstürasyon kanamaları diğerlerinden daha ağır olabilir.
Fakat üzülmeyin, sağlığınızı etkileyecek kadar kanama olmaz.
Vücudunuzda 5 litre kan vardır ve menstürasyon sırasında ancak 50-100
ml kan kaybedersiniz. Bununla birlikte gerçekten ağır bir kanamanız
olabilir ( günde 6-8 ped değiştirmeniz gerekebilir), bu durumda çocuk
hekiminizle görüşmenizde yarar vardır.

Menstürasyon periyodu sırasında, öncesinde veya sonrasında aşağıdaki yakınmalar görülebilir:

Kramplar
Karında gaz birikmesi
Göğüslerinizde hassasiyet veya şişkinlik
Baş ağrısı
Kendini kötü hissetme ve huzursuzluk gibi ani duygusal değişiklikler
Depresyon
Yukarıdaki
bulgular şiddetli olduğunda çocuk hekiminizle görüşmeniz gereklidir.
Çok kez kramplar ve diğer yakınmalarınız hafif olur ve onları kontrol
etmek kolaydır. Çocuk hekiminiz kendinizi daha iyi hissetmeniz için
size bazı ilaçlar ve egzersiz tavsiye edecektir. Aşağıdaki bulgulardan
birisi olduğunda ise mutlaka çocuk hekiminize başvurmanız gereklidir.
Menstürasyon periyodunuzda hastalık gibi bilinen bir neden olmaksızın ani değişiklik olması
7-10 günden fazla süren çok ağır kanama olması
Periyodlar arasında kanama olması
Menstürasyon başlangıcından sonraki dönemde iki günden fazla süren şiddetli karın ağrısı olması
Hamile kaldığınız düşüncesi
Menstürasyon siklusunuzla ilgili herhangi bir şeyin yanlış gittiğini düşünüyorsanız
Çocuk
hekiminiz ilk değerlendirmeyi yapacak ve gerekiyorsa infeksiyon veya
başka sorunlar için bir kadın-doğum uzmanına girmenizi önerecektir.